Bilakaera epidemiologikoa ikusita, Labi desegin eta azken hilabeteotan indarrean egon diren arauak malgutzeko erabakia hartu zuen Eusko Jaurlaritzak asteartean. Hiru dira momentu honetan indarrean dauden neurriak:
- Maskara erabiltzea nahitaezkoa da barnealdeetan eta baita aire zabalean ere 1,5 metroko tartea mantendu ezin denean.
- 5.000 pertsonatik gorako edukiera duten espazio itxietan gehienezko edukiera % 80koa izango da.
- Ostalaritza establezimenduetatik kanpo egiten diren ekitaldietan ezin da ura ez den beste ezer kontsumitu.
Horiez gain, osasun-agintariek ohiko prebentzio-neurriekin jarraitzea gomendatu dute: eskuak garbitzea, espazio itxiak aireztatzea, jende askoko eremuak saihestea. Herritarren zalantzak argitze aldera, ohiko galdera erantzunekin dokumentu bat argitaratu du Eusko Jaurlaritzak, eta honakoa dio:
OSASUN-LARRIALDIAREN AMAIERA
Zer esan nahi du osasun larrialdi egoeraren deklarazioari amaiera emateak?
Horrek esan nahi du pandemiaren bilakaerak —eta, batez ere, ospitaleetan eta ZIUetan duen eraginak— kritikoa izateari utzi diola, eta, beraz, gizarte jardueren funtzionamendu normalizatuago batera itzul daitekeela gizartea. Horrela, osasun larrialdi egoeratik osasun zaintzako egoera batera igaro garela azaldu du Osasun Sailak.
Zein datutan oinarrituta igaro gara osasun larrialditik osasun zaintzara?
ZIUetan 40 ohe baino gutxiagoko okupazioa egotea; intzidentzia tasa 60 ingurukoa izatea —eta beheranzko joera erakustea— eta herritarren %90 txertatuta egotea.
Osasun krisia gainditutzat eta amaitutzat jo dezakegu?
Ez. Zalantzarik gabe, egoerak hobera egin du, baina horrek ez ditu erabat desagerrarazten ezkutuko ziurgabetasunak eta mehatxuak, hiru puntutan kontzentratzen direnak: birusaren aurreikusezintasuna, mutazio gaitasun handia duelako; txerto defizita planetako eremu zabaletan; eta immunitate naturalak edo txertoak irauten duen ziurgabetasuna.
Zein neurrik jarraitzen dute indarrean?
Osasuneko sailburuaren aginduaren bidez, Osasuneko Lurralde arteko Kontseiluaren esparruan lotzen gaituzten neurri hauek mantentzen dira: maskara nahitaez erabili beharko da hainbat kasutan; edukiera % 80ra mugatuta egongo da 5.000 pertsonatik gorako edukiera duten esparru itxietan; ekitaldietan elikagaiak eta edariak hartzeko debekatuta egongo da, ura izan ezik, barruko zein kanpoko esparruetan; eta edari alkoholdunak ostalaritzarako guneetan bakarrik kontsumitu ahal izango dira.
Zein neurri geratzen dira ondoriorik gabe?
Eraginik gabe geratzen dira ordutegia, edukiera eta jardueren egituraketa mugatzen dituzten gainerako neurriak.
EGOERA BERRIA
Ba al dago jarduerak eta establezimenduak ixteko ordu mugarik?
Merkataritza, gizarte eta kultura jarduerak ixteko eta irekitzeko ordutegia arlo horretan aplikatu beharreko ordutegien ohiko erregulaziora egokituko da.
Establezimendu, ostalaritza edo saltokietan edukiera mugaren bat dago?
Lokal eta instalazio guztietarako baimendutako gehieneko edukiera edukieraren %100 berrezarri da. Lokal eta instalazio guztietan arreta berezia jarri beharko da instalazioetara sartzeko eta instalazioak uzteko protokoloetan, batez ere edukiera handienekoetan. Nolanahi ere, pertsonen arteko distantziak mantentzea eta jende pilaketak saihestea gomendatzen da.
Derrigorrezkoa al da lokalen aireztapena?
Bai. Lokal eta instalazio guztiak etengabe aireztatu beharko dira.
Ba al dago mugarik ostalaritzako mahaietan pertsonak taldekatzeko? Barran edo zutik kontsumitu daiteke? Dantzatu al daiteke?
Ostalaritzari eragiten dioten neurriak etengabeko aireztapena eta maskara erabiltzea dira. Nahitaez erabili behar dira beti, bai barrualdeetan, bai terrazetan. Gainerako neurriak indarrik gabe geratu dira.
Eta edariak kontsumitu daitezke edo tabernetako kanpoaldean zutik pintxoa hartu?
Taberna edo jatetxe bateko kanpoaldeko edo terrazako perimetro naturalean establezimendu horretan bertan erositako edaria edan edo zutik har daiteke. Ordutegi muga udal ordenantza bakoitzak ezartzen du.
Ba al dago neurri espezifikorik joko establezimenduetarako, txokoetarako eta elkarte gastronomikoetarako?
Ostalaritzan bezala, baimendutako gehieneko edukiera edukieraren %100ean berrezartzen da, eta etengabe aireztatu eta maskara erabili beharra zehazten da. Gainerako neurriak indarrik gabe geratu dira.
Ireki al ditzakete lonjak, gazte lokalak eta antzekoak? Zein baldintzatan?
Lonjak, gazteentzako lokalak eta antzekoak berriro irekitzea baimentzen da, gainerako establezimenduetako baldintza berberetan. Bereziki, aireztapen etengabea eta maskararen erabilera
Eta diskoteken eta gaueko aisialdiko establezimenduen kasuan?
Edukieraren %100 baimentzen da, eta gogorarazten da maskara erabiltzea nahitaezkoa dela uneoro, elikagaiak eta edariak hartzeko unean izan ezik.
Edukiera mugarik ba al dago gizarte, kultura edo kirol ekitaldietan?
Esparru irekietan egiten diren gizarte, kultura edo kirol ekitaldiak edukieraren %100eko edukierarekin gara daitezke. 5.000 pertsonatik gorako edukiera duten esparru itxietan egiten diren ekitaldietan, gehieneko edukiera %80 izango da.
Elikagaiak eta edariak kontsumi daitezke gizarte, kultura edo kirol ekitaldietan?
Ez. Ekitaldiak egiten diren bitartean (kontzertuak, kirol lehiaketak, zinemak, antzerkiak, etab.), publikoak ezin du elikagaiak edo edariak kontsumitu, ura izan ezik. Elikagaiak eta edariak ostalaritzako eta jatetxeetako espazioetan baino ezingo dira saldu eta kontsumitu —diskotekak ere talde honetan sartzen dira—. Hau barneko zein kanpoko esparruetan aplikatu beharko da.
MASKARAREN ERABILERA
Noiz da derrigorrezkoa maskara erabiltzea?
Sei urtetik gorako herritarrek nahitaez erabili beharko dute maskara, erabilera publikoko edozein gune itxitan edo jendearentzat irekita dagoen edozein gunetan, lantokiak barne. Aire zabaleko guneetan nahitaez erabili beharko dira, baldin eta ezinezkoa bada pertsonen artean gutxienez 1,5 metroko distantzia etengabe mantentzea, elkarrekin bizi diren pertsona-taldeen kasuan izan ezik. Ondorioz, maskara erabiltzea derrigorrezkoa izango da pilaketak izaten dituzten hiri-ingurune guztietan. Ingurune naturalean ez da maskararik erabili beharko, betiere pilaketarik edo metaketarik ez badago elkarrekin bizi ez diren beste pertsona batzuekin. Era berean, aplikatzekoak izango dira maskarak ez erabiltzeko arrazoiak eta kasuak, betiere 13/2021 Errege Lege Dekretuaren lehenengo artikuluak aldarazitako 2/2021 Legearen 6. artikuluan legez aurreikusitako eran. Kasu horietan, norbaiti eskatzen zaionean egiaztatu dezala maskara erabiltzetik salbuetsita dagoela, desgaitasun- edo mendekotasun-maila adierazten duen agiri baten bidez dokumentatu beharko du egoera hori, edo, bestela, horretarako egindako mediku-ziurtagiri baten bidez.
Nahitaezkoa al da ostalaritzako eta jatetxeetako establezimenduetan, txoko, joko areto edo lonjetan, maskara erabiltzea?
Bai. Ostalaritzako establezimendu eta zerbitzuetan, bai eta jatetxeetan ere, maskara erabiltzeko derrigortasuna une jakin batean etengo da soilik: elikagaiak edo edariak hartzeko unean, hain zuzen ere. Bestela, beti erabili behar da, bai barrualdeetan, bai terrazetan. Lehen esan bezala, maskara nahitaez erabili beharra joko establezimenduei, txokoei eta elkarte gastronomikoei, lonjei, gazte-lokalei eta antzekoei, diskotekei eta gaueko aisialdiko establezimenduei aplika dakiekeen neurria da.
Kendu dezaket maskara kirola egiten dudanean?
Edozein kirol jardueratan, ez da maskara erabili beharko espazio naturaletan, oinezkorik gabeko hiri ingurune periferikoetan, igerilekuetan bainua hartzerakoan, taldeen arteko kirol-lehiaketetan (entrenamenduak barne) eta kanpoko jarduera fisiko biziko ezohiko uneetan. Gainerako kirol jardueretan (makina aretoetako jarduerak, programatutako jarduerak, ikastaroak, etab.), kiroldegietan edo gimnasioetan egiten badira, derrigorrezkoa da maskara erabiltzea.
Derrigorrezkoa al da maskara erabiltzea garraioa erabiltzen denean?
Nahitaezkoa eta ezinbestekoa da 6 urtetik gorakoek maskarak erabiltzea edozein garraiobide hartzen dutenean; hain zuzen ere, bidaiaren hasieratik bidaia amaitu arteko tarte osoan, legezko salbuespen kasuetan izan ezik. Garraio pribatuan, ez da beharrezkoa izango maskarak erabiltzea, baldin eta bidaiariak elkarrekin bizi badira etxebizitza berean. Garraioaren arloko profesionalek ere maskara eraman beharko dute zerbitzuak irauten duen bitartean, baldin eta jendearengandik bereizitako lanleku propiorik edo babes-manpara baten bidez bereizitako lekurik ez badute.
OSASUN-ERANTZUKIZUNEKO BETEBEHARRAK
Zer prebentzio jarrera izan behar ditut?
Maskara erabiltzeaz gain, barrualdeen etengabeko aireztapena, pertsonen arteko distantzia eta eskuen higienea. Jende pilaketak saihestea, txertaketan parte hartzea, kasuak arakatzen laguntzea eta berrogeialdiak eta isolamenduak betetzea.
Behartuta al nago kutsadurak arakatzen eta horien trazabilitatea egiten laguntzera?
Bai. Kutsatutako pertsonek eta haiekin harremana izan dutenek derrigorrez kolaboratu behar dute COVID-19 Kasuak eta Kontaktuak Zaintzeko EAEko Sarearen bilaketa eta trazabilitate lanetan. Hori dela eta, herritarrei eskatzen zaie zehaztasunez erantzuteko jarraipenaren arduradunek egiten dizkieten deiei, eta eskatzen zaien informazio guztia ahalik eta azkarren eta egiazkotasunez emateko. Pertsona guztiek bete beharko dituzte agintarien edo osasun-zerbitzuen jarraibideak, bai eta Osasun Sailarenak ere, indarrean dauden protokoloen arabera.
Derrigor konfinatu behar al dut neure burua agerraldi epidemiko baten eraginpean egonez gero?
Bai. COVID-19aren pandemia kudeatzeko neurriei buruzko ekainaren 24ko 2/2021 Legearen 23. artikuluan xedatutakoaren arabera, epidemia-agerraldiek kaltetutako pertsonek konfinatzeko betebehar pertsonala dute, eta, horren ondorioz, isolamendu-betebeharrak zorrotz bete beharko dituzte.