Gabonak gertu izanik, Azkoitiko ikazkinak ere izan du bere lekua eta lehenengo kabalgatako hiru erregeak, erregeak ote ziren eman dugu aditzera. Bestalde, XVI. mende hasieran idatzitako dokumentu zahar batean agertu berri den euskarazko testuak, Azkoitiarekin duen lotura estuari buruz hitz egin dugu. XIX. mendera itzuliz, egoera gogor baten ondorioz hainbat eta hainbat euskal herritarrek eta azkoitiarrek Ameriketarako bidea hartu behar izan zuten, eta horren zergatiaz jardun gara.