GI-2634 errepidearen saihesbidean, Maxi Eroskira edo herri berera doan biribilgunea atzean utzi eta Azkoitia eta Loiola lotzen dituen errepidearen ondoko pasealekuan sartzen bagara, 700 metrora, eskuineko erriberan, isuriak ikusiko ditugu. Metro gutxi batzuetan hondakin mota hori isuri den hainbat puntu ditugu. Plastiko beltzak eta zuriak dira, eta asko erabil daitezke; esaterako, lurra estaltzeko, irakin txarren haziek argia eta ernamuina jaso ez dezaten, edo material jakin batzuk estaltzeko. Horrez gain, honako materialak aurki daitezke: barazki eta fruta igokariak eusteko sare berdeak, fardelak biltzeko plastiko beltzak eta horiek lotzeko sokak, burdinazko eta alanbrezko sareak (segur aski eremu bat mugatzeko erabiliko dira) eta nekazaritza-sektorean asko erabiltzen diren oihalezko zaku zuriak, uralitazko plaka bat (amiantoa dute) eta adreilu batzuk.
Argazkia ikustean pentsatuko dugun lehen gauza izango da istripu soil bat izan dela, baina ez da istripu bat. Babes eta zaintza neurriak eskatzen ari den ibai gaizki tratatu eta kutsatu baten oihua besterik ez da. Horietan egosten dena hobeto ulertzeko, Eguzkik, datozen asteetan, ehunka uralita zati (elementu toxikoak dituzte) ibaira isuri direla salatuko du fiskaltzaren aurrean, kasu honetan Zestoan.
Denbora pixka bat eman eta Urola ibaiaren arroa ikusten badugu, Legazpi herritik bokaleraino, landaredia dugun ibaiertz gehienetan (zuhaitzak, zuhaixkak, landareak, sasiak) horrelako hondakinez beteta daudela ohartuko gara, gehienak plastiko beltzak eta zuriak. Hamarretik bederatzik ezaugarri komun bat dute: Urola igarotzen den udalerrietan bertan isurtzen dira zuzenean ibaira eta errekastoetara, eta, gehienetan, ibai-sistema osoan barreiatzen dira korronteei esker eta han harrapatuta. Tamaina handi samarretik hasi eta zati txikietaraino ditugu. Une honetan Urola ibaitik, ibaiadarretatik eta errekastoetatik kopuru izugarriak atera ditzakegu. Agian norbaiti gehiegizkoa irudituko zaio gure baieztapena, baina ibaira jaisten bagara eta kilometro bat egiten badugu bi ertzei arretaz begiratuz, ikusiko dugu ez dugula hainbeste puzten. Hori gertatzen da horrelako isurketak oso ohikoak direlako eta, esan dugun bezala, herri guztietan gertatzen direlako. Eta egiten badute, egin dezaketela ikasi dutelako da. Ingurumena zapaltzen duten horien drama ez da hemen amaitzen, baizik eta gure kostaldeko itsas hondoan amaitzen dutenean. Ohartarazi nahi dugu gaur egun gure kostaldean hondakin plastikoek eragindako kutsadura errealitate bat dela.
Gizarte hau osatzen dugun gehienontzat, zabor ibaiak ez dira berriak, urte asko daramatzatelako hori egiten. Jasota gera dadila ez garela esaten ari lurra lantzen duten eta hondakin mota hori sortzen duten pertsona guztiek isurtzen dituztela. Era berean, ekosistema horiekiko harmonia eta errespetu osoz bizi diren pertsonak daude.
Ugarteko industrialdean (Oinartxo) egindako legez kanpoko isurketen aurrean (gehienak tresna elektronikoak), hil honen hasieran salatuak, hau esan genuen: "Isurketak oso ohikoak dira eta hasiera batean ez dugu jakingo nor diren, baina garrantzitsuena da haiek jakitea nor garen". Isurketa hauek beste hau esateko bidea ematen digute: "baliabide natural hau entzuten eta mimatzen hastea erabakitzen denean, hainbeste urtetan eta hainbeste modutan erasotua, eta, pertsonei eta naturari hainbeste onura eskaintzen dizkiena, konturatuko gara arazoak eta, aldi berean, konponbideak gehienetan aurrean izango ditugula, kasu honetan bezala".
Beharrezkoa da haiengandik oso gertu mugitzen diren pertsonak ezagutzea, eta erakustea ez dela hondakinik utzi behar uholde-arriskuko eremuan. Zaborrak botatzeagatik isuna jartzea ere (arau-hauste larria baita), hori guztia konponbidearen parte izateaz gain, hezkuntzaren parte ere bada. Eta hori da, besterik gabe, Azkoitiko Udalari, Urola Erdiko Mankomunitateari eta Uraren Euskal Agentziari aspalditik eskatzen dieguna, Azkoitiko udal-mugartean Urola ibaiaren eta haren errekastoen jarraipena eta kontrola egiteko jarduketa-plan bat diseinatzea eta abian jartzea eskatzen dugunean. Baina oraindik, isurketek ibaian hogei egun emateaz gain, zoritxarrez, erantzunik jaso gabe jarraitzen dugu.