Ez da gaurko kontua, eta beste behin, Eguzki talde ekologistak Azkoitiko Udalera igorri duen idatzi honekin —artikulu honen bukaeran irakur daiteke—, udaleko batzordeetan eta plenoetan salatutakoa berrestera dator Azkoitia Bai. Ondorengo hauek Azkoitia Baik udalean eta publiko eginiko pare bat adibide dira:
1) Udalaren 2022ko abenduaren 22ko ez ohiko osoko bilkurakoa aurreneko hau:
Pasa den urtean adostu genituen partidak erabili ez izanak aurten emandako hitza betetzen ez duzuela ikusirik, gure aurrekontuak aurkeztea pentsatu dugu.
Lehendabizi, adostu genituen gaiak eta burutu ez dituzuenak aipatuko ditugu:
- Jubilatuei bizi baldintza duinak bermatzeko azterketa.
- Ibaira zabor kantitate handi bat erortzea ekiditeko, herrigune osoa babestuko lukeen saretxoak jartzeko partida.
- Ibaia garbitzea. Datorren urtera begira egingo den kale garbiketa kontratuan sartuko dela esan diguzue, ea hala den.
- Elkarguneko Herriko plaza.
- Aizpurutxo bideko indarretxeak.
- Baserri bideen inbentarioa.
2) 2024ko aurrekontuetarako sinatu genuena da bigarren hau:
Ibaiko barandetan saretxoak jartzeko, 18.000 euro aurreikusi dira Altzibar 41ko aparkalekutik (aparkaleku bera barne), Juin Txiki poligonoaren bukaeraraino, falta den tokietan jartzeko. 2024an egindako batzordeetan behin eta berriz gogoratu izan diegu udal gobernuari, eta berriro ere ez dute bete. Orain, Eguzkik salatu du udalean, honako idatzi hau eginda:
Azkoitiko Udala - Ingurumen saila
XXXXXXXXXXX, NANa duena, G-48404453 IFZ duen EGUZKIZALEAK elkartearen izenean (zeinaren helburu nagusietako bat ingurumenaren zaintza den), udalari honako hau esaten dio:
Azkoitiko Udalak, beste behin ere, oposizioarekin sinatutako ingurumen ituna ez duela bete salatzen du Eguzkik, eta azalpenak eskatzen ditu.
2024ko aurrekontuetarako, udalak eta oposizioko talde batek 18.000 euroko partida sinatu zuten ibaiaren aldameneko baranden azpian metalezko sareak instalatzeko, hondakin solidoak, plastikoak eta beste kutsatzaile batzuk bezala, Urola ibaira iristea eragozten dutenak.
Akordioaren arabera, saretak jarriko ziren falta diren puntuetan, Altzibar auzoko 41. atariaren aurrean dagoen aparkalekutik Juin kalea eta Azkoitia-Azpeitia bidegorria lotzen dituen bideraino; 840 metro inguru. Duela egun batzuk, erakunde horrek egiaztatu du ez dela metro bakar bat ere jarri Urola ibaia babesteko; 82 metro baino ez dira jarri Txalonerrekan (tximinia gorriaren aurrean), eta 23 metro Altzibar auzoan, 1 zenbakidun atariaren aurrean, Katuin erreka babesteko. Alde nabarmena dago itundutako 840 metroen eta jarri diren 105 metroen artean. Horrek agerian uzten du sinatutako akordioa nabarmen urratu dela.
Ingurumenaren arloko akordio bat ez da soilik elkar ulertze politiko baten ondorio, herritarren eskaeretatik eta beharretatik sortzen da. Aurrekontuetan sartzeak kezka horiei erantzun bat ematen die, bizi-kalitatea hobetzeko helburuarekin, eta horrek itun bat bihurtzen du herritarrekin. Gaineratu behar dugu, halaber, itun hori sinatzeak lotura zuzena duela udalak ingurumena babesteko duen betebehar etikoarekin eta legalarekin, eta hori ere ez du bete.
Gipuzkoako Foru Aldundiaren arabera, "itsas inguruneko zabor isurketen %80 inguru lurretik datorrela kalkulatzen da, neurri handi batean, kontzientziazio publiko ezaren ondorioz eta horrek ibai ibilguetan amaitzen diren hondakinak kontrolik gabe isurtzea eragiten duelako", eta "horrek arazoa konpontzeko neurriak hartzea eskatzen du". Hori dela eta, 2024ko martxoaren hasieran, beste urte batez, Jasangarritasun sailak diru laguntzen lerro bat jarri zuen toki erakundeen eskura, kostaldeetan, ibaietan zein lehorrean sakabanatuta dauden zaborrak metatzeko fokuak garbitzeko eta zaborrak kontrolik gabe isurtzea eragozten duten edo ibai-ingurunera iristea eragozten duten elementuak jartzen laguntzeko. Udalak laguntzak eskatu zituen, baina soilik zaborrak ibaitik kentzeko, eta aurrekontuaren %60 jaso zuen.
Apirilaren erdialdean enpresa espezializatu batek Urola ibaiko zenbait gunetan hondakinak jaso ondoren, udalak honako hau esan zigun: "Ingurumen-arazo larria da, eta, batez ere, arreta eta kontzientziazio handiagoa behar du hondakinak ibaira iristea eta itsas hondoan bukatzea saihesteko". Udalak ingurumen-arazo larri bat dugula onartzen edo ulertzen badu, logikoena litzateke egoera hori aurreikusteko neurri zehatzak ezartzea. Horregatik, udalaren ekimen eza, gutxienez, zentzugabea, desegokia eta arduragabetzat jo daiteke; izan ere, laguntzak eskatzen dituzte eta ibaia garbitzeko inbertitzen du, horretarako enpresa bat kontratatuz. Hori oso positiboa da, baina ez da nahikoa zaborrak ibaian metatzea ekiditeko, bereziki, oposizioarekin aldez aurretik akordio bat hitzartuta dagoela kontuan hartuta. Are gehiago, zaborrak kentzeko bezala, diru laguntzetarako aurrekontuetan oposizioarekin sinatutako 18.000 euroen erdia baino gehiago subentzionatua izango zatekeen aldundiagatik.
Oposizioarekin sinatutako itunak ez betetzea ez da berria udal honentzat. 2022an, 25.000 euro erabiltzea erabaki zuen ibaiko zaborrak kentzeko. Merezi du gogoratzea, aldi berean, udalak esaten zigula aurrekontuetatik nabarmendu behar zela urte horretan "handitu egin zela ibaia garbitzeko inbertsioa". Abenduan, erakunde horrek hainbat tona hondakin erretiratu zituen, eta publikoki salatu zuen Urola ibaiaren degradazioa eta itun hori ez bete izana. Oposizioarekin sinatu zen beste itun bat 22.000 euroko partida bat izan zen sareta horiek instalatzeko, baina ez zen erabilitako partida osoa erabili, hau da, ez zen bete. Arrazoizkoa da galdetzea ea aurten jarritako saretak 2022. urtean sobratutako diruarekin ordain zitezkeen; hala bada, zergatik ez ziren jarri duela bi urte? Hori dela eta, neurri horiek ezartzeko finantziazio gehigarria lortzeko ekintzarik izan ez denez, udalak noizbait itun hori betetzeko asmorik izan ote zuen galdetzera garamatza.
Udalak azaldu behar duen beste kontu bat da Altzibar auzoko Katuin errekaren ondoko 84 metroko barandetatik zein logikarekin edo helbururekin jarri dituzten 23 metro sareta bakarrik eta tarteka. Hau da, zenbait zatitan metro batzuk jarri dira, baina tarte horien artean saretarik gabeko espazio txikiak utzi dituzte, saretadun eta sareta gabeko tarte txikiez osaturiko patroi bat sortuz.
Udalaren hitzetan, "oposizioarekin itunak lortzeak politika aberasten du". Baina aldi berean, beste behin ere, ez du oposizioarekin hitzartutakoa betetzen. Testuinguru horretan, gure buruari galdetzen diogu ea udala ez ote den oposizioa bere onurarako tresna gisa erabiltzen ari; izan ere, akordioak sinatzean eta gero ez betetzean, adostasun irudia bilatzen ari da, parte-hartzearekiko eta elkarrizketarekiko benetako konpromisorik gabe.
Udal honen historia eta jokabideak aztertu ondoren, zalantza gutxi dugu itun hau modu arbitrarioan urratu dela, hau da, ez duelako nahi izan. Eta, gainera, akordio hau beteko ez zuela jakinda sinatu zuen. Hori horrela izanda, ez ditu funtsezko balioak eta printzipioak betetzen, hala nola gardentasuna, eraginkortasuna eta etika kudeaketa publikoan. Nahiz eta iazko apirilaren erdialdean udalak Gobernantzaren Bikaintasunaren ELoGE zigilua jaso, horiek betetzeko eta sustatzeko konpromisoa hartu zuen. Baina zalantza horiek uxatzeko eta gaizki-ulertuak saihesteko, Eguzkik udalari eskatzen dio justifika dezala, informazio zehatzarekin, arrazoituarekin eta dokumentatuarekin, zergatik ez duen bete itun hori, 700 baino gehiago baranda babesik gabe utzita, jakinik hortik iristen direla hondakinak ibaia kutsatuz.
Sare sozialetan ere salatu izan dugu kontu hau: