Aldundia Gipuzkoako ekonomia ehunarekin elkarlanean partaidetzari lotutako dinamikak indartzeko garatzen ari den estrategiaren baitan elementu nagusietako bat da programa. Elementu hori giltzarritzat jotzen da “gure enpresa ehuna finkatzeko, bere lehiakortasuna areagotzeko, eta lurraldean sustraitzeko”, azpimarratu du Imanol Lasa foru bozeramaileak.
Estrategia orokor horren bitartez, Aldundiak ekintza fronte desberdinetan dihardu, langileen partaidetza bultzatu eta hedatzeko. Diru laguntzak emateaz gain, 2016an, finantziazio tresna berria jarri zuen martxan, Elkargi eta Oinarrirekin elkarlanean, langileak enpresen jabetzan sar daitezen errazteko, enpresa txiki eta ertainen kasuan bereziki. Esperimentazio aktiboaren alde ere egiten ari da, Gipuzkoako 20 enpresatan proiektu pilotuak abian jarri baitira Etorkizuna Eraikiz dinamikaren barruan. 4.000 langile inguru ari dira parte hartzen proiektu horietan, guztira, eta bertan sortutako praktika arrakastatsuak lurralde osora zabaltzea da helburua.
Bestalde, zerga alorrean, 2016ko bukaeran Foru Araua onartu zen, langileen partaidetza ardatz gisa hartuta. Ekimenak Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren (PFEZ) eta Oinordetzen eta Dohaintzen gaineko Zergetan langileen partaidetza sustatzeko hobariak ezarri eta oztopoak kentzen ditu. Jabetzan erreleboa gauzatu nahi duten enpresariak, zein jabetza hartzeko interesa duten langileak hartzen ditu kontuan, enpresen eskualdatzea bultzatu eta errazteko. Joan den urtean, 136 langile 38 enpresatako kapitalean sartu ziren horri esker. Gainera, Arauak neurri positiboak aurreikusten ditu arlo honetan dagoen genero desberdintasunari aurre egiteko.
Gaurko deialdiari dagokionez, 660.000 euro bideratuko dira enpresetan pertsonen partaidetzako antolakuntza-ereduak bultzatzeko proiektuak finantzatzeko, eta 440.000 euro, berriz pertsonen partaidetzako antolakuntza-ereduekiko enpresen garapena aldezten duen ekosistema bat bultzatzeko proiektuak finantzatzeko. Diru laguntzen xede diren jarduketak eskaera egin ondoren hasi behar dira, urte naturalaren barruan, eta 2019ko ekainaren 28rako bukatu behar dira. Eskaera orria eta dokumentazioa, web orri honetan eskuragarri izango dira: http://sustapena.gipuzkoa.eus/kudeaketa.
Aipatutako lehen lerroan, diruz lagunduko dira Gipuzkoako enpresetan pertsonen partaidetza ezartzeko prozesuak -% 75ean babestu ahal izango dira-. Bigarrengoan, berriz, partaidetza bultzatzea helburu duten proiektuak babestuko dira, eremu hauetan; ikerketakoak eta arlo hauen garapenekoak: tresnak, metodologiak, lanabesak, ebaluazio sistemak, hedapena, sozializazioa eta balorizazioa, eta esperimentazioa. Bi lerroek esparru hauetako partaidetza hartuko dute kontuan: kudeaketan, erabaki estrategikoetan, emaitzetan eta kapitalean.
Lasak aditzera eman duenez, enpresa bakoitzaren egoera ezberdina da, eta horren arabera definitu behar du bakoitzak bere bide orria. Hala eta guztiz ere, dei egin die langileen partaidetzaren alde egin dezaten, bai kapitalean, eta baita kudeaketa eta erabakiak hartzeko prozesuetan. Apustu hori ezinbestekotzat jo du “erabakitze guneak Gipuzkoan mantentzeko”. “Eraldaketa prozesu honek sekulako garrantzia dauka talentua sustraitzeko eta gure enpresen lehiakortasuna hobetzeko. Asko dugu jokoan hemen, Gipuzkoaren etorkizuna ekonomikoa eraikitzeko garaian. Partaidetza eta elkarlana oso praktika positiboak dira, abantaila konpetitibo ugari dakartzatenak, eta bete-betean egiten dutenak bat gure lurraldearen izaerarekin. Bultzatu beharreko indarguneetako bat da”.
Bozeramaileak gaineratu du Gipuzkoak lanean jarraitu behar duela arlo horretan erreferente izaten jarraitzeko, enpresa proiektuetan pertsonen protagonismoa eta “inplikazio aktiboa” ardatz gisa kokatuz, lurralde “parte-hartzaileagoa eta konprometituagoa” lortzeko. “Partaidetzak oso ondorio onuragarriak dauzka lanean ikasteko aukeretan; pertsonen motibazioan; enpleguen kalitatearen, laneko giroaren eta lan baldintzen hobekuntzan; eta pertsonen ongizatean. Onura horiek langileen, enpresaren eta lurralde osoaren mesederako dira. Enpresen arrakastan eta efizientzian faktore garrantzitsua da. Baita berrikuntza eta lurraldearekiko binkulazioa sustatzeko ere. Izan ere, enpresak ez du kokatuta dagoen komunitatetik aldenduta jarduten, bere inguruaren beharra du. Horretan datza gure indarra, gertutasunean eta erlazionatzeko gure gaitasunean”, esan du.
Klausula sozialak
Bestalde, Kontseiluak erabaki du onartzea Foru Aldundiko kontratazio organoentzako jarraibideak. Horien bitartez, eskubidea erreserbatzen zaie gizarte ekimeneko enplegu zentro bereziei edo gizarteratze enpresei, parte har dezaten kontratu jakin batzuen edo horien sorta jakin batzuen esleipen prozeduretan; edo kontratu horien parte baten exekuzioa, enplegu babestuko programen esparruan. Erreserbatutako kontratuen zenbatekoa, gutxienez % 4koa izango da, hornidura eta zerbitzuak esleitzeko Aldundiak egiten dituen prozeduren guztizko zenbatekoaren gainean. Gutxieneko kopuru hori, desgaitasuna dutenekin edo bazterkeria arriskuan edo egoeran dauden pertsonekin lan egiten duten enpresa edo zentroentzako gordeko da, plantillan horien portzentajea gutxienez % 30ekoa denean.
Foru Aldundiko departamentuek urteroko aurrekontu proposamenean jaso beharko dute, hurrengo ekitaldian lizitatu beharreko kontratuen artean zein izan daitezkeen erreserbatuak. Departamentuek egindako urteroko aurrekontu proposamenetan jasotako aurreikuspenekin bat, Lurralde Historikoko 2019. urterako aurrekontuei buruzko foru arauak jasoko du kontratu erreserbatuetarako gordetako gutxieneko zenbateko ekonomikoa, ondoriozko portzentajea ere islatuz.
Lasak gogorarazi duenez, enplegua eta okupazioa ezinbesteko elementuak dira gizarte inklusiorako, eta aukera-berdintasuna bermatzeko, pertsona guztien mesedetan, eta baita haien autonomian ere. “Lantegi babestuek rol garrantzitsua betetzen dute, beste gizarte enpresa batzuek bezala, pertsona desgaituen nahiz baztertuen birgizarteratzea eta laneratzea bultzatzerakoan. Gure lurraldearen ekonomian tradizio historikoa eta indar handia daukate, gainera”. Lehia-baldintza normaletan, halako lantegiek edo enpresek zailtasunak izan ditzakete kontratuak lortzeko; horregatik, aukera bermatu behar zaie, parte har dezaten kontratu publikoen edo horien sorta jakin batzuen esleipen prozeduretan, edo haien exekuzioa gordetzeko, enplegu babestuko programen esparruan.
Gaur onartutako neurriarekin, orain arteko kontratazio portzentajea handituko du Aldundiak, kontratu publikoetan hainbat gizarte irizpide txertatzeko apustuan sakonduz. Arlo horretan hainbat klausula barneratu ditu erakundeak azken urteetan, zerikusia dutenak enpleguaren kalitatearekin, segurtasuna eta lan osasuna sustatzearekin, emakumeen eta gizonen benetako berdintasunarekin, ingurumena babestearekin eta hizkuntza-eskubideen bermearekin. Orobat, urte hasieran, Kontratazio Eskuliburua onartu zuen, irizpideak bateratzeko, segurtasun juridikoa handitzeko, eta, batez ere, obra, ondasun eta zerbitzuen kontratazioan eraginkortasuna, efizientzia, gardentasuna eta integritatea hobetzeko.
Eskuliburuaz gain, joan den urteko irailean, kontratazio publikoa arautzen duen Jokabide Kodea onartu zuen Aldundiak, kontratazio prozesuetan inpartzialtasuna, integritatea eta gardentasunaren kulturan sakontzeko, eta lehia handiagoa bultzatzeko. Kode hori derrigor bete beharrekoa da, bai kontratazioetan parte hartzen duten kargu publikoentzat eta Aldundiko langileentzat, eta baita foru erakundearen eta bere esleipendunen lizitazioetara aurkezten diren enpresentzat ere. “Kode horrekin, bultzada eman diogu gobernantza etikoaren eta eredugarriaren alde egiten ari garen apustuari, interes publikoa beti gainetik jarriz, eta prozedura hauetan disfuntzioak, inefizientziak edo iruzurrak saihestuz prebentzioaren bidez”.