Udalak txalotu egin du egindako lana. “Pozgarria da –adierazi du alkateak- Azkoitian lehen mailako proiektuak garatzen ari direla ikustea eta uste dut herritarrek jakin beharrekoa dela”.
Iragazeko lantalde teknikoak, Nafarroako Unibertsitate Publikoarekin eta EHU/UPVrekin elkarlanean, hiru urte daramatza proiektuan lanean. Denbora horretan ez Euskadi eta ez estatu mailan ezagutzen ez den formula bat topatu dute kutsatutako lurrak erremediatzeko. Bi prozesuren arteko konbinaketa batean datza, bat kimikoa, bestea, biologikoa: nanopartikulen aplikazioa eta konpostaren bidezko biorremediazio prozesua.
Gaur egun, ohikoena da industria lur kutsatuak induskatu eta baimendutako zabortegi batera botatzea. Aipatu sistema mistoak alternatiba bat eskaintzen du zabortegia alde batera utziz, degradatutako espazioak berreskuratzeko ingurumen parametro guztiak betez. “Gertutik ezagutzeko aukera izan genuen Anberesko eredua duela hiru urte eta Belgikan ez da ezer zabortegira eramaten, tratamendua ezinezkotzat jotzen ez bada”, dio Iragazen zuzendari Miguel Sánchezek. “Hemen aktibitate industriala jasan duten lur partzela guztiak dira potentzialki kontaminatzaileak. Zenbat altzairu-fabrika egon den pentsatu besterik ez dago”.
Iragazeko lantaldea ikerketarekin hasi arte, nanopartikulak lurrazpiko urak deskontaminatzeko erabiltzen ziren. “Pentsatu genuen –dio Amaia Mendoza industria ingeniariak – nanopartikulak erabiliz nonbaitera iritsi gintekela, baina ez genuen nanopartikulak ekoizten geu hasi nahi. Mundu guztian hiru hornitzaile bakarrik daude eta Txekiakoarekin jarri ginen harremanetan”. Handik gutxira laborategiko hozkailua materialarekin bete ahal izan zuten -nanopartikulak plastikozko ur botilen antzerako edukiontzietan etortzen dira- eta probak egiten hasi emaitzik lortzen ote zen ikusteko.
Miguel Sánchez eta Amaia Mendoza nanopartikulen botilekin.
Bai laborategian eta bai kanpoan egin zituzten entseguak teknika bakoitzarekin eta 2015ean teknika mistoa praktikan jartzeari ekin zioten eraginkortasuna egiaztatzeko. “Ikusi genuen bi prozesuen nahasketak tratamendua indartu egiten zuela eta bien ordena ere garrantzitsua dela eta eragina duela. Efektiboagoa da lehendabizi nanopartikulak aplikatzea eta gero biorremediazioa, alderantziz egitea baino. Kanpoan egindako entseguetan emaitza arrakastatsua lortu genuen, %60an murriztuz hidrokarburo alifatikoa bi hilabeteren buruan”.
Galdera ikurrarekin hasitakoa ikerketa teknologiko esanguratsuan bihurtu da. Horren erakusle da Elsevier aldizkari zientifiko ospetsuan egindako argitalpena.
Behin sistema mistoaren eraginkortasuna egiaztatuta, administrazioaren lizentziaren eta patentearen zain dauden bitartean, azken hau eskuratzeak pare bat urte ematen baititu, entsegu berriekin jarraitzen dute. Ikusi nahi dute ea prozesu hau bera tokian bertan injekzio bidez aplikatu daitekeen lurra induskatu gabe eta ea bideragarria den kostuak murriztea nanopartikulen aplikazioa optimizatuz. Lehenengoari dagokionez, jada lanean ari dira lurrez beteta laborategian dituzten kubetekin. Horixe da 2019rako ezarritako erronka.