Aulkiari itsatsita kosta ahala kosta elkarrizketari eustearen aldekoak biak ere, elkarrizketa politikoaren premiaren aldeko sutsuak. Espainola, 1978ko Konstituzioaren barruan asper-asper eta neka-neka egiteraino hitz egitearen aldeko, baina Kataluniaren eta Euskadiren autodeterminazioaren aurkako sutsua, Espainia batu eta zatiezinaren apostolu; eta euskalduna, euskal autodeterminazioaren aldeko bai, baina aldekotasun hori bereziki adierazpen hutsaletarako; eta praktika politikoan errealista, Espainiako Konstituzioaren meneko otzan, eta Espainiako Gobernuarekin eskumenen tirabiran aritzearen aldeko apostolu, beti elkarrizketa lehenetsiz, baina Espainiako Gobernuaren legitimitatea sendotuz aldi berean.
Estatu burujabe batek autodeterminazio erreferenduma antolatzen duenean, Eskozian eta Kaledonia Berrian berriki egiaztatu den bezala, irabazteko aukerak gehiago ditu galtzekoak baino; hedabideak alde ditu, elite ekonomikoak ere bai, estatukoak bezala menderatutako herrietakoak ere hein handi batean; hau da, ez litzateke batere samurra izango autodeterminazio erreferendum lotesle bat irabaztea, ez Katalunian eta ez Euskadin, baina ez dugu horren kezka eta kuidadurik ez, ez daukagunez, ezin baita horrelakorik gertatu Espainia bezalako estatu zentralista-esentzialistan, eskuindarrak baino zarata gutxiagorekin bada ere, ezkertiarrak ere nazio bakarraren eta subjektu politiko bakarraren soldadu diziplinatu eta setatsuak ditugunez gero.
BERRIAn argitaratutako iritzi artikulua.
Izan Gukakide