Azkenaldian asko hitz egiten da adimen artifizialaz (AA) eta etorkizuneko gizarteaz, baina adimen artifiziala aspaldi dago gure artean. Adimendun teknologia batzuk duela 50 urte baino gehiagotik daude gurekin, baina ukaezina da AAk aurrerapen handiak egin dituela azken urteotan. Horrela, gehienok daukagu smartphone eta erloju adimendun bat, telefonoz hitz egiteko eta deitzeko aukera izateaz gain, nahi dugun bakoitzean gure bizi konstanteak neurtzeko aukera ematen diguten gailuak.
Medikuntza, gizartearen parte denez, ez dago mundu digital horretatik kanpo. Medikuntzaren oinarrizko printzipioak prebentzioa, sustapena, sendatzea eta errehabilitazioa dira, eta horietako guztietan medikuntza eta adimen artifiziala modu azkarrean eta esanguratsuan elkartzen ari dira, osasun profesionalek gaixotasunak prebenitzeko, sustatzeko, diagnostikatzeko eta tratatzeko duten modua eraldatuz.
Egun, AAren bidez, pazienteen joerak edo gaixotasunak identifika edo aurreikus daitezke. Era berean, AAn oinarritutako laguntzaile birtualek pazienteen galderei erantzuteko erabiltzen diren sintomei buruzko orientazioa eman dezakete. Gainera, azken urteetan normalizatuta dago AAk lagundutako robot kirurgikoak erabiltzea prostatako minbizien ebakuntzetan. Beraz, zalantza gutxi dago AAk itxaropen handiak dakartzala medikuntzako prestazioak hobetzeko, eta horrek diagnostiko medikoak, tratamenduak, eta, azken finean, emaitza klinikoak hobetuko dituela.
Aurrerapen teknologiko garrantzitsu hori giza adimena imitatzen duten makinetan oinarritzen da. Horren barruan sartzen dira ikasketa automatikoa eta hizkera naturalaren prozesamendua. Horrela, AA duen makina batek gizakiek dituzten gaitasun berberak edukitzeko trebetasuna izan dezake, arrazoituz, ikasiz, sortuz eta plangintzak eginez. AAri esker, teknologia sistemek beren ingurunea hauteman dezakete: ingurunearekin erlazionatu, arazoak konpondu eta helburu jakin batekin jardun; makinak datuak jaso eta prozesatu egiten ditu, erantzun bat emanez.
Baina AA datu basearekin elikatzen da, big data deitzen zaionarekin, hain zuzen, eta elikadura hori giza adimenaren emaitza da. Beraz, ezinbestekoa da elikatze prozesu hori fidagarria, zuzena eta egokia izatea; aitzitik, arriskuan jar ditzake emaitzak, pertsonen osasunarekin lan egiten denean gertatu behar ez luketen akatsak eraginez.
Etika medikoak lau oinarrizko printzipioak ditu: ongintza, kalterik ez egitea, autonomia eta justizia. Horiei lotu dakizkieke legez araututa dauden erabiltzailearen pribatutasuna eta prestakuntza sanitarioa ematen duen profesionalaren erantzukizuna. Beraz, funtsezkoa izan beharko luke AAk printzipio eta legez jasotako derrigortasunak betetzea, eta horretarako, ezinbestekoa izan beharko luke AAri eta bere elikatze prozesuari erregulazio esparru sendoak ezartzea, baita elikatzaileek zein osasun arloko profesionalek tresna horiek modu etikoan eta arduratsuan erabiltzeko erantzukizuna izatea ere.
Beraz, AAren sistemak kontu handiz diseinatu beharko lirateke osasun arretaren aniztasun horiek islatzeko. Helburua izan beharko luke AAk osasun arretarako eta osasun publikorako eskaintzen dituen aukera guztiak guztien onurarako erabiltzea, erabiltzailearen eskubideak bermatuz eta horiek urratu gabe, kontuan edukita, teknologia berri guztiek bezala, AAk mundu osoko milioika pertsonaren osasuna hobetzeko aukera handiak eskaintzen dituela, baina teknologia guztiek bezala, bidegabe eta kalteak eraginez ere erabil daitekeela.
Beraz, beharrezkoa izango da medikuntzako tresna gisa ahalmen handia eskaintzen duen AA giza adimenaren mendean egotea, haren laguntzaile izanez, eta ez bere ordezkoa bihurtuz. Arrisku hori saihesteko, derrigorra izan beharko du neurriak hartzeak.