Bizitza mugatua da, hamarkada batzuk iraun ondoren –batez beste zortzi–, heriotza datorkigulako. Askotan neure buruari galdetu diot zer ote den garrantzitsuagoa, bizitza kalitatez bizitzea edo kantitatez bizitzea, kalitaterik ez izan arren.
Woody Allenek dio ez diola beldurrik heriotzari, baina ez litzaiokeela gustatuko han egotea hori gertatzen denean. Niri berdina gertatzen zait, nahiz eta garbi dudan egunen batean, gizaki orori bezala, unea iritsiko zaidala.
Bizirik dauden espezie guztiek, animaliek eta landareek, bizitza ziklo bat dugu, ikuspegi filogenetiko darwinistatik bere eginkizuna ondo betetzen duena. Espeziea mantendu behar dugu, eta, horretarako, jaio, hazi, sexualki heldu, ugaldu eta hil egiten gara. Laster hiltzea garrantzitsua da; izan ere, zenbat eta urte gehiago izan, orduan eta mutazio gehiago metatuko ditugu, eta gero eta aukera handiagoa izango dugu gure ondorengoei tara genetikoak transmititzeko.
Hastapenetik, hilezkortasunaren ametsa izan da gizateriaren irrika. Betiko bizitzearen ideiak, denboraren fluxuari eta giza bizitzaren mugei aurre egiteak, liluratu egin du gure irudimena, eta gai errepikakorra izan da literaturan, zineman eta herri kulturan. Eta egun badirudi hilezkortasuna ahalbidetuko duen gizateria iraultza nanoteknologiko baten atarian egon litekeela. Horrela, batzuek esaten dute hilezkortasunaren teknologia errealitate eskuragarriagoa izango litzatekeela gizartearentzat, oro har, 2060ko hamarkadan.
Estimazio horrek itxaropena ematen die betirako bizitzeko irrika dutenei. Baina zer preziotan? Bizitza luzatzea zuhurra al da? Badira esaten dutenak 140 urte bizitzeak gainpopulazio batera eramango gintuzkeela, baliabide ekonomiko globalen gabeziara eta, azkenean, gerretara, espazioa mugatua delako.
Hastapenetik, hilezkortasunaren ametsa da gizateriaren irrika
Organismoak, zelulak birsortzeko baino, suntsitzeko ahalmen handiagoa duelako zahartzen gara. 35 edo 40 urtetik aurrera, organismoa gaitasun kognitiboak, neuronalak, fisikoak eta abar galtzen hasten da. Horren arrazoia da organoek eta ehunek ahalmen metabolikoa murrizten dutela, eta, horrela, hormona gutxiago sortzen dira, prozesu energetiko zelularrak moteltzen dira eta zelulek energia ekoizteko ahalmena murrizten dute. Ondorioz, osasunez nola iritsiko ginateke horrenbeste urtez bizitzea? Ukaezina da adinarekin lotutako hainbat gaixotasun daudela: adibidez, alzheimerra edo parkinsona. Eta zenbat eta gehiago bizi, orduan eta aukera gehiago horietako bat izateko, gaixotasun horien %7k bakarrik baitute jatorri genetikoa.
Bizi kalitatea eta bizi kantitatea giza esperientzian eragin nabarmena duten funtsezko bi alderdi dira. Bizi kantitatea gizabanako baten existentziaren iraupenari edo hedapenari dagokio; bizi kalitatea, berriz, bizitza horretan izandako gogobetetzean, ongizatean eta zoriontasun mailan oinarritzen da. Bizi kantitatea, oro har, urtetan neurtzen da, baina giza existentziaren benetako aberastasuna ez da beti haren luzeran aurkitzen. Bizi kalitateak, aldiz, asetze emozionala, ongizate fisikoa eta mentala, pertsonen arteko harremanak, garapen pertsonalerako eta profesionalerako aukerak eta oinarrizko baliabide eta zerbitzuetarako sarbidea lantzen ditu.
Nik nire autonomia pertsonala eta nire independentzia funtzionala mantentzea, komunikatzeko eta beste pertsona batzuekin harremanak izateko gaitasuna mantentzea eta besteentzat zama ez izatea baloratzen ditut, beraz, bizi kalitatea gehiago baloratzen dut bizi kantitatea baino. Bakarrik espero dut nire bizi kalitatea luzea izatea, ez bailitzaidake gustatuko, Woody Alleni bezala, bizi kantitatea agortzen denean han egotea.