Osasuna beste konturik ez da azken berrogeitaka egunetan bazter guztietan. COVID-19a ez harrapatzeko neurriak, etxean egon beharra... eguneroko bilakatu diren honetan, emozioak, sentipenak, burua, bigarren plano batean geratu dira. Horregatik ez dira garrantzia gutxiagoko kontuak, ordea. Maria Gil (Azkoitia, 1991) Gasteizko Santiago Apostol erietxeko psikiatria plantako laugarren mailako egoliarra da. Plantan ingresatu behar dutenekin lan egiten du, egoera larrian iristen direnekin.
Nola ikusten duzu jendea?
Gugana iristen diren pazienteak larrialdietatik etortzen dira, ingresatzea behar dutelako. Guk ikusten ditugun pertsonek nahasmen mental grabeak dituzte: eskizofrenia desorekatuak, nahasmen bipolarrak, depresioak... Nik ez ditut artatzen kontsultetara lo egin ezinik joaten direnak eta antzeko kasuak.
Nola eragin du konfinamenduak herritarren buru osasunean?
Hau dena hasi zenean, guri ez zigun zuzenean eragin; hasieran, ez genuen sekulako lan kargarik. Baina konfinamendua aurrera doan heinean, gero eta okerrago gaude. Orain, aurretik buruko gaitzak zituen baina bizimodu normala egiten zuen gero eta jende gehiago ari da desorekatzen. Gainera, bat edo beste badaukagu, koronabirusak eragindako estresa tarteko, sintoma psikotikoak izaten hasi dena. Horrez gain, anbulatorioetatik transmititzen digutena da beraiek ere gero eta lan karga handiagoa dutela. Pentsatzen dut lehen lo egin ezinda zeudenak orain okerrago egongo direla.
Zer esan nahi duzu jendea desorekatzen ari dela diozunean?
Pertsona batek izan dezake eskizofrenia, nahasmen bipolarra edo depresioa, baina orekan egon, egonkor. Gaixotasun kroniko bat izanagatik, orekan bazaude, ez daukazu inolako arazorik. Diabetikoa bazara ere, egonkortuta egonez gero, ez dago arazorik. Kontua da, edozein gaitz desorekatzen denean, ezegonkortzen zarenean, ingresatu egin behar duzula, berriz ere oreka lortu arte. Buruko gaitzekin gauza bera gertatzen da. Adibidez, aurrez nahasmen mental bat zeukatenak –baina orekan zeudenak– koronabirusaren inguruan deliratzen hasi dira orain. Gai horrekin lotutako desorekak ari gara ikusten.
Koronabirusaren ostean, buruko gaixotasunen beste pandemia bat etorriko dela diote adituek. Arrisku hori badago?
Hau dena gutxi gorabehera pasatzen denean, jendea koronabirusaz ahazten denean, gu oraindik oso kaltetuta egongo gara. Betiko pazienteez aparte, jende berria artatu beharra izango dugu. Dueloak oso gaizki ari dira egiten: jendea ez da ari bere senitartekoak agurtzen, ezin da gaixoak bisitatzera joan, bakarrik hiltzen ari da jendea... Aurreikusten duguna da duelo patologiko pila bat egongo direla, eta horiek gero tratatu egin beharko dira. Eta batez ere, osasun langileak pila bat ari dira sufritzen.
Jarraitu elkarrizketa irakurtzen Urola Kostako Hitzaren webgunean.